هنر سنگ تراشی یا حجاری كه جلوه شناخته شده و آشنای آن تولید ‘هركاره’ یا ظرفهایی از جنس سنگ است، یكی از هنرهای سنتی و صنایع دستی با قدمت تاریخی، هنری منحصر به فرد و یگانه در خراسان رضوی است.

از ویژگی ‌های این ظروف سنگی كه سنگ مورد استفاده در آن نوعی ‘سرپانتین’ می ‌باشد ، نرم و مقاوم بودن آن در برابر آتش است كه به دلیل طبخ ملایم، غذا را لذت‌ بخش می‌ نماید.
ساخت ‘هركاره’ کشور فقط در مشهد رواج دارد و سنگ مصرفی آن از چند كوه معدود در این شهر تهیه و تامین می شود.
سنگ تراشی و قلم زنی روی سنگ، یكی از صنایع و فنون كهن ایرانی است، صنعتگران سنگ‌ تراش از گذشته ‌های دور فعالیت داشته اند اكنون نیز با بهره‌ گیری از برخی ابزار، اسباب‌ خانه و وسایل آیینی و زینتی می ‌سازند و استادان قلمزن نیز بر روی آنها نقش می ‌اندازند.
گفته می شود سنگ هركاره منسوب به عنایت حضرت امام رضا (ع) است و در عیون الاخبارالرضا از شیخ صدوق از اباصلت هروی یار نزدیك حضرت امام رضا (ع) نقل شده است كه حضرت امام رضا (ع) چون به قریه سناباد رسید به كوهی كه مردم از سنگ آن برای تهیه غذای خود دیگ ‌‎ها می ‌ساختند تكیه داد و فرمود ‘پروردگارا این كوه را برای مردم نافع قرار بده و بركت را در آن و ظرف هایی كه از آن تهیه می كنند زیاد فرما’ سپس دستور داد، تا از آن كوه ظرف‌ هایی برای حضرت تهیه كردند. حضرت امام رضا (ع) دستور می دادند در همان ظرف های سنگی برایشان غذا درست كنند و از آن پس مردم به تشویق آن حضرت از همان كوه ظرف هایی تهیه كردند كه بركت ویژه ای نصیب آن شده بود.

سنگ تراشی در مشهد هنری به قدمت ۱۴ قرن دارد.

از جمله فعالیت های هنری مشهد و استان خراسان رضوی، سنگ تراشی است كه سابقه ای دیرینه دارد.
وجود كوه های مناسب در اطراف مشهد، سبب شده است صنعتگران حكاكی روی سنگ، همواره مواد اولیه مورد نیاز خود را در دسترس داشته باشند.

این سنگ ها را ‘سرپانتین’ گویند، جنس آن ها از مواد آذرین بوده و رنگ آن سیاه است.
سرپانتین واژه ‌ای لاتینی و به معنای ماری شكل است چون روی سطح خارجی این سنگ، لكه ‌هایی شبیه پوست مار به چشم می‌ خورد به این نام نامیده شده است.
سرپانتین هنوز هم سنگ اولیه ساخت دیگ ‌های سنگی مشهد است، از ویژگی های این سنگ نرم و مقاوم بودن آن در برابر آتش است كه به دلیل طبخ ملایم، غذا را لذت بخش می نماید. عمده تولیدات این مصنوعات قندان، هاون، انواع مجسمه های سنگی، قابلمه و ظرف دیزی می باشد.
دیگ ‌های سنگی اغلب ۲ نوع هستند یا دیزی سنگی كه استوانه‌ ای شكل است و معمولا یك تا دو نفره می باشد یا هركاره كه قابلمه‌ های سنگی است و می ‌توان از آن برای تهیه غذای تا ۱۲ نفر هم استفاده كرد.
گرچه معادن سنگ هركاره، در مناطقی چون زنجان، سیستان، خوی، كرمان، ماكو، سبزوار، تربت حیدریه و بیرجند نیز وجود دارد اما به دلیل محدودیت در استخراج ،استخراج انبوه آن از معادن اطراف مشهد است.